حقایقی جالب در باره‌ی سیارک‌ها

فیلم سینمایی «تأثیر عمیق» که در سال 1998 بر روی پرده رفت یک بار دیگر جذابیت اجرام فضایی نزد بشر را باز تاب داد. از زمانی که اولین سیارک به نام «کرس» در اوائل قرن نوزدهم کشف گردید تحقیقات فراوانی در راستای کسب اطلاع بیشتر در باره‌ی اجرام فضایی انجام گرفته‌اند.
سیارک‌ها اجرامی فضایی هستند که از صخره و فلز تشکیل گردیده‌اند. این اجرام عمدتاً در منطقه‌ای به نام کمر بند سیارک‌ها متمرکز گردیده‌اند. این کمر بند میان مدار سیارات مریخ و مشتری واقع شده است. سیارک‌ها می‌توانند به بزرگی سیارک کرس باشند که اندازه‌ی قطر آن نزدیک به 1000 کیلومتر است و یا به اندازه‌ای کوچک باشند که قطرشان تنها به چند پا برسد. سیارک‌ها اندازه‌شان هر چقدر هم که باشد نه به آن اندازه بزرگند که سیاره خوانده شوند و نه به آن اندازه کوچکند که ستاره‌ی دنباله‌دار به شمار روند. این اجرام در قالب سیاره‌های کوچک طبقه بندی می‌شوند که از جمله اجرام کمر بند کویپر را در بر می‌گیرند.

کشف

در تاریخ 1 ژانویه‌ی 1801، جوزپه پیاتسی اولین سیارک را کشف کرد. وی در ابتدا فکر کرد که این سیارک یک ستاره‌ی دنباله‌ دار است. وی نام این سیارک را «کرس» گذاشت که از نام الهه‌ی غله در نزد مردم سیسیل گرفته شده بود. این سیارک بزرگ‌ترین سیارکی است که تا کنون کشف گردیده است. خیلی زود دیگر سیارک‌های بزرگ هم چون پالاس، جونو و ویستا نیز کشف گردیدند. تا پایان قرن نوزدهم چند صد سیارک کشف شده بودند.

شکل گیری

زمانی تصور می‌شد سیارک‌ها در اثر انفجار سیاره‌ای که به دور مریخ و مشتری می‌گردیده است شکل گرفته‌اند. با این حال، به گفته‌ی ستاره شناسان امروزی سیارک‌ها در واقع آوار به جا مانده از انفجار بزرگ (بیگ بنگ) هستند که به خاطر نیروی جاذبه‌ی مشتری قادر نیستند به هم نزدیک شده و دهمین سیاره‌ی منظومه‌ی شمسی را شکل دهند.

اثرات سیارک‌ها

میلیون‌ها سال است که سیارک‌ها با زمین برخورد می‌کنند. با این حال، بسیاری از این سیارک‌ها پس از بر خورد با جو زمین آتش گرفته و می‌سوزند. سیارک‌هایی که وارد جو زمین می‌شوند شهاب‌ نامیده می‌شوند و سیارک‌هایی که پس از بر خورد با جو زمین آتش گرفته و شکل یک ستاره‌ی در حال حرکت را به خود می‌گیرد شهاب ‌سنگ خوانده می‌شوند. بر اساس نظریه‌ی بر خورد عظیم، هنگامی که سیارکی به نام «تیا» که به اندازه‌ی سیاره‌ی مریخ بود در طول روزهای اول شکل گیری منظومه‌ی شمسی به زمین برخورد کرد ماه ایجاد گردید. با این حال، برخی «تیا» را یک سیاره‌ی خرد می‌دانند و نه یک سیارک. بزرگ‌ترین گودالی که بر اثر برخورد سیارک‌ها با زمین ایجاد شده است دهانه‌ی چیکشلوب واقع در مکزیک است که قطر آن بالغ بر 180 کیلو متر است. سیارکی که باعث ایجاد این گودال شد دارای قطر 10 کیلو متر بود. این تصادم ظاهراً باعث انقراض شمار زیادی از گیاهان و جانوران از جمله دایناسورها شده است. با این حال، بزرگ‌ترین دهانه‌ی برخوردی دهانه‌ی وردفرت واقع در آفریقای جنوبی است که از قطر 300 کیلو متری برخوردار است.

اثرات زیان‌آور

خسارات ناشی از بر خورد سیارک‌ها اساساً به جرم و سرعت سیارک بستگی دارد، زیرا این‌ها عواملی هستند که انرژی رها شده در اثر برخورد سیارک با زمین را مشخص می‌سازند. برخی از سیارک‌ها قادرند موج‌های حرارتی ارسال کرده و اکثر گیاهان و جانوران را در محدوده‌ی چند صد کیلو متری به خاکستر تبدیل کنند، حال آن که سیارک‌های بزرگتر می‌توانند دهانه‌های بزرگی را ایجاد کرده و باعث شوند مواد مذاب محدوده‌ی بزرگی به اندازه‌ی یک قاره را بپوشانند. بدترین اثر ناشی از این تصادم‌ها مسدود شدن نور خورشید به مدت چندین ماه است، زیرا در نتیجه‌ی تصادم ابری از گرد و غبار و دوده در جو بالایی زمین ایجاد می‌شود. این امر باعث می‌شود گیاهان نتوانند از طریق فرآیند فتو سنتز مواد غذایی تولید کنند و در نتیجه زنجیره‌ی غذایی گسسته می‌شود.

سیارک‌های نزدیک زمین

این سیارک‌ها سیارک‌هایی هستند که در اثر بر خورد با دیگر سیارک‌ها یا ستاره‌های دنباله‌ دار و یا در اثر نیروی جاذبه‌ی سیاره‌ی مشتری از کمر بند سیارک‌ها خارج شده و به مدار زمین نزدیک شده‌اند. این سیارک‌ها در قالب سه گروه دسته بندی می‌شوند:
سیارک‌های آموری: این سیارک‌ها با مدار مریخ تلاقی می‌کنند اما از مدار زمین خارج نمی‌شوند.
سیارک‌های آپولویی: این سیارک‌ها با مدار زمین تلاقی می‌کنند اما از تناوب مداری بیش از یک سال برخوردارند.
سیارک‌های آتنی: این سیارک‌ها با مدار زمین تلاقی می‌کنند اما از تناوب مداری کمتر از یک سال برخوردارند.
سیارک‌ها در حال حاضر تحت نظارت هستند تا احتمال بر خورد آنها با زمین بررسی گردد. مطالعاتی که در ابن زمینه انجام گرفته‌اند پیش بینی کرده‌اند که این سیارک‌ها ممکن است در تاریخ 1 فوریه 2019 و 16 مارس 2880 با زمین برخورد کنند. احتمال تصادم دوم 1 در 300 است. شماری از پروژه‌ها در حوزه‌ی نجوم از جمله پروژه‌ی تماشای فضا، پروژه‌ی رد گیری سیارک‌های نزدیک زمین، پروژه بررسی آسمان کاتالینا، و غیره در حال حاضر در حال انجامند تا بتوان هر گونه تهدید احتمالی ناشی از چنین فجایعی را کشف کرد.